Week 54, maandag

Romeinen 12:2 (HSV)
En word niet aan deze wereld gelijkvormig, maar word innerlijk veranderd door de vernieuwing van uw gezindheid om te kunnen onderscheiden wat de goede, welbehaaglijke en volmaakte wil van God is.

Spreuken 23:8 (KJV)
Zoals een mens denkt in zijn hart zo is hij.

De kracht van ons denken; hoe doen we dat? XV
We gaan weer verder met het verzamelen van kennis. En ik gebruik daarbij weer teksten uit het boek van dr. Sevan, maar ook uit het boek van dr. Don Colbert ‘Dodelijke emoties’.

De kracht dus van ons brein en de kracht van onze emoties. Dr. Servan schrijft: ‘(……) Ook bij mensen met onbeschadigde hersenen kan een neiging tot het verstikken van emoties desalniettemin ernstige gevolgen hebben voor hun gezondheid. De scheiding tussen het cognitieve en het emotionele brein maakt dat we een buitengewoon groot vermogen hebben om de kleine alarmsignalen van ons limbisch systeem over het hoofd zien. We vinden altijd wel duizend goede redenen om ons op te sluiten in een huwelijk en een baan die ons eigenlijk ziek maken omdat ze dagelijks onze diepste waarden geweld aandoen. Maar we kunnen een verborgen wanhoop niet laten verdwijnen door ons er blind voor te houden. Omdat het lichaam het voornaamste speelveld is van het emotionele brein, vertaalt zo’n patstelling zich in lichamelijke problemen. De symptomen daarvan zijn de klassieke stresssignalen: onverklaarbare vermoeidheid, hoge bloeddruk, steeds terugkerende verkoudheid en andere infectieziekten, hartkwalen, ingewands- en buikklachten. Onderzoekers van de Berkely Universiteit maken het zelfs aannemelijk dat de onderdrukking van negatieve emoties door het cognitieve brein, en niet de negatieve emoties zelf, het zwaarst drukken op hart en bloedvaten.

Teneinde in harmonie te leven met de menselijke samenleving dienen we een evenwicht te bereiken en te handhaven tussen onze directe – instinctieve – emotionele reacties en de rationele reacties die op de lange termijn de sociale banden in standhouden. De emotionele intelligentie komt het best tot uitdrukking wanneer de twee systemen in onze hersenen, het corticale en het limbische, steeds samenwerken. In die toestand sluiten gedachten, beslissingen en gebaren op een natuurlijke wijze op elkaar aan. Dit is de toestand van welbevinden die we voortdurend proberen te bereiken: de uiting van de volmaakte harmonie tussen het emotionele brein, dat energie en richting geeft, en het cognitieve brein, dat de uitvoering organiseert.

Grappig genoeg bestaat er een heel simpel fysiologisch kenmerk van deze hersenharmonie, waarvan Darwin al meer dan een eeuw geleden de biologische grondslag heeft bestudeerd: de glimlach. Een onechte glimlach – een waartoe men zich verplicht voelt op grond van sociale overwegingen – stelt alleen de jukbeenspieren van het gezicht in werking, die de lippen optrekken en de tanden ontbloten. Een echte glimlach daarentegen stelt ook de spieren rondom de ogen in werking en deze kunnen niet naar willekeur, dat wil zeggen door het cognitieve brein worden samengetrokken. De opdracht daartoe moet komen uit het primitieve, diep weggescholen limbische systeem. Daarom liegen de ogen nooit: het samenknijpen ervan is het teken van de echtheid van een glimlach. Een warme echte glimlach geeft ons intuïtief te verstaan dat onze gesprekspartner zich op dat moment in een toestand bevindt van harmonie tussen wat hij denkt en wat hij voelt, tussen cognitie en emotie.

Onze emoties zijn niet meer dan de bewuste beleving van een omvangrijk geheel van fysiologische reacties die voortdurend de activiteit van de biologische systemen in het lichaam bewaken en de afstemmen op de dwingende prikkels vanuit de interne en externe omgeving. Emoties voelen we dus in ons lichaam, niet in ons hoofd’.

En dr. Don Colbert zegt over onze hersenen: ‘Onze hersenen delen de taken uit aan het lichaam en stoppen daar niet mee. Ze zijn ontworpen om te alle tijde meer en minder alert te zijn. Zelfs wanneer iemand droomt, proberen onze hersenen om onze waarnemingen en emoties te sorteren en er iets redelijks van te maken zodat men er behoorlijk op kan reageren. Onze hersenen zijn beschermend en territoriaal. Paul Pearsall schreef: ‘de hersenen worden niet gemakkelijk afgeleid van hun dodelijke alliantie met het lichaam. Zij zijn zich dwangmatig en voortdurend van de taak aan het kwijten het hele ‘menselijke’ ras voor zich te winnen’. Het brein is voornamelijk geprogrammeerd om succes te zoeken en het hunkert niet naar de connectie met het hart.

Pearsall betuigt dat het brein type A is, terwijl het hart type B gedrag vertoont. Het brein is altijd haastig en voelt zich niet op zijn gemak om zomaar ergens te zijn. Type A gedrag is kritisch, oordelend, hard, cynisch, beschuldigend, overheersend en onvergevingsgezind. Dit is gedrag wat op dramatische wijze met ziekte verbonden is. het type B gedrag het ‘hart’ gedrag daarentegen is zachtmoedig, ontspannen en op zoek naar blijvende relaties en intimiteit. Terwijl de hersenen, in Pearsalls termen, een houding hebben van ‘lang leve de lol’, heeft het hart behoefte aan relatie. De hersenen geloven in ‘ik, mij en het mijne’ volgens Pearsall en ze zijn pessimistisch. Wanneer het hoofd achter het stuur zit, kan het hart – de ziel, de zetel van onze emoties – misbruikt, verwond en geexploiteerd worden en uiteindelijk vol van pijn en kwetsingen zijn. Een hart dat met pijn gevuld is, is een hart onder stress dat vaak depressief is.

Wanneer wij verwaarlozen wat ons hart ons probeert te zeggen en wij alleen naar ons verstand luisteren, zullen wij de gevaarlijke gevolgen van het ‘verwaarloosd hartsyndroom’ en de aanslagen op onze gezondheid van misbruik, ontbering en exploitatie van onze gevoelige kant aan den lijve ondervinden. Leven in een wereld die steeds hartelozer wordt, valt het hart nog meer aan. Als we zouden luisteren naar ons hart zouden zij het kind binnenin ons gaan ervaren, dit gevoelige innerlijke zelf dat in staat is om ons levensvreugde te leren’.

Tot zover de citaten. Is hier iets uit te concluderen? Servan heeft het over 2 verschillende hersenen, om het zo maar te zeggen. En Colbert spreekt over de hersenen als geheel. Eerder lazen we dat het emotionele brein in direct contact staat met ons hart en ons lichaam. Ik ben zeer geneigd om het emotionele brein te linken aan ons hart en dit ons ‘gevoelsdeel’ willen noemen en de neocortex, het cognitieve brein als hard en kritisch te bestempelen. Dit brein is geneigd om ons gevoelige brein en ons hart voor zich te winnen en is prima in staat om de alarmbellen van ons ‘gevoelsdeel’ uit te schakelen door logisch, te logisch of misleidend te redeneren en de signalen van ons hart niet serieus te nemen.

Wanneer dat niet gebeurd worden we ziek. Zo simpel is het dus. Ook dr. Colbert zegt ‘emoties uiten zich lichamelijk’. Ons gevoel ligt binnen in ons, maar wordt naar buiten gebracht via emoties, die lichamelijk zijn! Denk maar aan buikpijn van de zenuwen en verliefdheid of van verdriet. Je hart die tekeer gaat als je schrikt. Pijn in je armen of schouders bij stress of hoofdpijn bij spanning of ontspanning. Een droge mond als je gespannen bent, tranen van vreugde of verdriet. Zwetende handpalmen bij stress en ga zo maar door. Daar liggen allemaal gevoelens onder.

En die gevoelens zeggen iets over ons hart, want ons emotionele brein en ons hart is direct met elkaar verbonden!

Ons lichaam vertelt ons iets over de conditie van ons hart! Wanneer wij verwaarlozen wat ons hart ons probeert te vertellen zullen we ziek worden. Dan gaat ons lichaam namelijk spreken.

Binnen in ons zijn er dus twee ‘centra’ die commando’s geven; een gevoelig centrum en een hard en berekenend centrum. Die twee moeten met elkaar communiceren en in balans zijn voor gezondheid en welbevinden en de goede keuzes die aansluiten bij onze waardes.

Ik denk dat dr. Caroline Leaf en dus ook de Bijbel ons aansporen om dat kritische deel: de neocortex anders te gaan laten denken. Om dat te vernieuwen. En dat kan door de keuzes die we maken. Hoe we ons willen voelen, emotioneel en lichamelijk heeft dus te maken met onze manier van denken.

Ik ben geneigd om onze gevoelens ‘gedachten van ons hart’ te noemen. We weten nu dat ons hart een eigen zenuwcentrum heeft en zelfs herinneringen kan opslaan en direct communiceert met een deel van ons verstand. Zou het daarmee te maken hebben dat de Bijbel spreekt over een hart dat denkt en ziet?

De Bijbel zegt: ‘Moge uw hart verlicht worden, zodat u zult zien waarop u hopen mag nu hij u geroepen heeft, hoe rijk de luister is die de heiligen zullen ontvangen, en hoe overweldigend groot de krachtige werking van Gods macht is voor ons die geloven’. Efeze 1:18,19 NBG of in Markus 2:8 ‘Waarom overlegt u deze dingen in uw hart’.

Misschien maar eens ter overweging: onderzoek wat de gedachten van je hart zijn. Waar gaat je hart naar uit in de stilte, in de menigte en in de kerk en op je werk. En neem daarbij de richtlijnen van Jezus zelf ter harte: ‘waar je schat is daar is je hart’. Matt. 6:19-23