De kracht van ons denken, week III, deel XIV

Week 53, vrijdag

Romeinen 12:2 (HSV)
En word niet aan deze wereld gelijkvormig, maar word innerlijk veranderd door de vernieuwing van uw gezindheid om te kunnen onderscheiden wat de goede, welbehaaglijke en volmaakte wil van God is.

Spreuken 23:8 (KJV)
Zoals een mens denkt in zijn hart zo is hij.

De kracht van ons denken; hoe doen we dat? XIV
Romeinen 12 vers 2 spreekt over een innerlijke verandering door de vernieuwing van onze gezindheid. Gezindheid. Een lastig woord. Toch wordt het gebruikt in een heel aantal vertalingen: de HSV, de NBV en de Groot Nieuws Bijbel. In de NBG, het Boek en de Bijbel in gewone taal wordt er een ander woord gebruikt. Waarvan die van de NBG het meest bekend: ‘En wordt niet gelijkvormig aan deze wereld, maar wordt hervormd door de vernieuwing van uw denken’.

De NBV spreekt over een hervorming door vernieuwing van ons denken. Hervorming is een veranderproces, iets dat nooit snel gaat. Volgens internet gaat het dan vooral om een ‘grote verandering om iets te verbeteren’. Maar eigenlijk komt heel snel bij zoeken naar ‘hervorming of hervormd’ de reformatie naar voren. En de reformatie was een verandering van denken en actie (denk maar aan Maarten Luther) met verstrekkende gevolgen!

Een hervorming is dus bijna iets revolutionairs. Het is gelukkig een geleidelijk proces, maar er verandert wel iets wezenlijks en dat gaat niet vanzelf. Dat vraagt veel inzet. En daar spreekt de Bijbel over! Een innerlijke verandering kost tijd, aandacht, inzet, energie, tranen en overgave. En vaak ook hulp! En wat moet er dan veranderd worden: iets aan onze binnenkant. En daarvoor wordt het woord ‘gezindheid’ gebruikt.

Wat betekent ‘gezindheid’: houding, instelling, mentaliteit, denkwijze, gevoel, stemming, aanleg, lust, neiging, zin en overtuiging. Als je goed naar de woorden kijkt dan lijkt het wel alsof het echt helemaal met je persoonlijkheid, je karakter te maken heeft. En de Bijbel zegt dat we dat, onze gezindheid – dus eigenlijk wie we zijn – moeten vernieuwen, hervormen, volledig veranderen door de vernieuwing ons denken!

Het lijkt alsof we twee opdrachten krijgen: vanbinnen (gezindheid) veranderen en ons denken veranderen. Maar het is maar één opdracht: wordt hervormd! En doe dat door je denken. Door vernieuwd denken wel te verstaan!

Vandaar ook de misschien wat saaie en lange theoretische overdenkingen over onze hersenen en ons hart en hoe dat werkt. Ik denk dat het goed is om dat te delen omdat het zoveel zegt over God, over de Bijbel en over ons mensen. Hoe God laat zien wie we zijn en wat we kunnen. Het gaat hier niet om maakbaarheid, juist niet, maar wel over onze eigen verantwoordelijkheid en wat God van ons vraagt.

En wat vraagt God van ons: ‘Laat die gezindheid bij u zijn, welke ook in Christus Jezus was’ Filippenzen 2:5 Hier komt weer het woord gezindheid in voor. In de meeste vertalingen blijft hier het woord gezindheid staan. In het Boek staat er ‘innerlijke houding’. We moeten dus door ons denken een innerlijke houding krijgen, van binnen gaan worden als Jezus door onze manier van denken. Gelukkig is dit een proces en hoeven we het niet alleen te doen. Want we krijgen hulp van God zelf door de Heilige Geest. Maar dat doet niets af van de opdracht!

Vooruitlopend op volgende week leg ik hier dus toch alvast maar de nadruk op ons hart. Hoe belangrijk dat is. Als we innerlijk moeten veranderen door ons denken moet door ons denken ons hart veranderen. Want ons hart is immers de bron van ons leven, de bron van wie we zijn! Spreuken 23:8. De Bijbel gaat zelfs nog verder: we moeten een geheel nieuw hart krijgen! ‘Een nieuw hart zal Ik u geven en een nieuwe geest in uw binnenste; het hart van steen zal ik uit uw lichaam verwijderen en ik zal u een hart van vlees geven. Mijn geest zal ik in uw binnenste geven’. Ezechiel 36:26-27

Zie hier de spanning tussen wat wij moeten doen en wat God doet. God geeft ons een nieuw hart, en wij moeten ons hart veranderen, ons innerlijk, door ons denken. Hoe is dat te rijmen? Iets om over na te denken. Daar ga ik volgende week mee verder. Nu nog meer informatie over ons verstand en hoe belangrijk dat is.

Gisteren deelde ik iets met jullie over ons emotionele brein. Dat brein dat verstopt zit onder de neocortex, ons cognitieve deel. Daarmee nu verder. dr. Servan schrijft: ‘De bouw van de neocortex is zodanig dat zij een hoge capaciteit heeft om informatie te verwerken. Een deel van de neocortex achter het voorhoofd, boven de ogen dat de prefrontale cortex of voorhoofdskwab wordt genoemd, is bij de mens buitengewoon sterk ontwikkeld. De neocortex bestuurt via de voorhoofdskwab onze aandacht en concentratie, de beheersing van onze impulsen en instincten, de regie van onze sociale betrekkingen en ons moreel gedrag. Aandacht, concentratie, nadenken, planning, zedelijk gedrag: de neocortex – ons cognitieve hersendeel – is een essentieel onderdeel van onze menselijkheid.

Het emotionele en het cognitieve brein ontvangen de informatie die ons uit de buitenwereld bereikt zo goed als tegelijkertijd. Dan kunnen ze ofwel samenwerken, ofwel elkaar de controle van de gedachten, van de emoties en het gedrag betwisten. Het resultaat van deze interactie – de samenwerking of concurrentie – bepaalt wat we voelen, onze verhouding tot de wereld, de verhouding tot onze medemensen. De verschillende vormen van concurrentie maken ons ongelukkig. En omgekeerd: als het emotionele en het cognitieve brein elkaar aanvullen, het eerste om richting te geven van wat we willen met ons leven (het emotionele) en het tweede om ons die weg zo verstandig mogelijk vooruit te brengen (het cognitieve), dan ervaren we een innerlijke harmonie – het gevoel van ‘ik ben waar ik wil zijn in mijn leven’- die ten grondslag ligt aan alle duurzame ervaringen van welbevinden.

Wanneer onze emoties te heftig zijn neemt ons emotionele brein de overhand op ons cognitieve brein en verliezen we de controle over onze gedachtenstroom en zijn we niet meer in staat om te handelen me het oog op onze beste belangen op langere termijn. Het cognitieve brein houdt de controle over onze bewuste aandacht en heeft het vermogen om emotionele reacties te matigen voordat ze buitenproportionele vormen aannemen. Maar de cognitieve controle over emoties is als een tweesnijdend zwaard: als je het te vaak gebruikt, verlies je uiteindelijk het contact met de noodkreten van het emotionele brein. De gevolgen van deze extreme onderdrukking zien we vaak bij volwassenen die als kind hebben geleerd dat ze hun emoties niet mochten tonen.

Zo kan een overdreven controle over de emoties een temperament doen ontstaan dat onvoldoende gevoelig is. Een brein dat emotionele informatie niet de ruimte biedt haar werk te doen kent andere problemen. Het is veel moeilijker een beslissing te nemen wanneer men geen voorkeur voelt in zijn diepste innerlijk, dat wil zeggen in het hart en in de onderbuik, de delen van het lichaam die ten diepste emoties echoën’.

Zo, een mooie alinea om mee te eindigen. Want hierin wordt duidelijk aangegeven dat denken en hart én lichaam bij elkaar horen. Dat hierin balans hoort te zijn. Dit zegt de wetenschap. Maar ook de Bijbel. Bewaar je hart zegt de Bijbel. En de Bijbel zegt dat in onze ingewanden onze emoties gevoeld worden. De Bijbel spreekt over het rommelen van Gods ingewanden, waarmee bedoeld wordt hoe God de grote bewogenheid voor Zijn volk voelt! Jes. 63:15: ‘Zie van de hemel af en aanschouw van Uw heilige woning; waar zijn Uw ijver en Uw mogendheden, het gerommel van Uw ingewand en van Uw barmhartigheden?’ en Jeremia 31:20: ‘Is niet Efraïm Mij een dierbare zoon, is hij Mij niet een troetelkind? Want sinds Ik tegen hem gesproken heb, denk Ik nog ernstig aan hem; daarom rommelt Mijn ingewand over hem: Ik zal Mij zijner zekerlijk ontfermen, spreekt de HEERE’.

Ik ben zeer onder de indruk van Gods grootheid. En daarom moeten we met aandacht lezen en tot ons nemen wat de Bijbel zegt over ons lijf, en ons innerlijk. God heeft ons niet voor niets zo gemaakt. Hij heeft een bedoeling met ons hele wezen! Hij wil dat we meer en meer op Jezus gaan lijken om zo: God lief te hebben! God heeft ons zo wonderbaarlijk ingenieus gemaakt omdat we voorbestemd zijn om lief te hebben! Dat moet heel ons leven en wezen doortrekken.